SİSTEM KURMAK

Motivasyon, niyet ve davranış arasındaki köprüyü kurmakta maalesef yeterli değil demiştik. Öyleyse ne yapmak lazım? Sistemler Kurmak. (İlgilenenler için: Sistemler konusu psikoloji literatüründe “Implementation Intention” olarak geçiyor).

Şöyle düşünün, yeni yılda artık odanızı derli toplu tutma kararı alıyorsunuz. Bu kararı ilk aldığınızda motivasyonunuz yüksek. Hemen fırlayıp odanızı toplamaya başlıyorsunuz, 1-2 saat sonra mutlusunuz. Odanız tertemiz ve düzenli. Gerçekten de iyi iş çıkardınız.

Fakat sonra ne oluyor? Siz problemin özüne inip dağınıklığa sebep olan alışkanlıklarınızı gözden geçirerek sizin için işleyebilecek bir sistem kurmadığınız için bir hafta içinde odanız eski dağınık düzenine geri dönüyor. Bu kez tekrar motivasyona başvurmak zorunda kalıyorsunuz. Diyelim ikinci kez de toplayabildiniz odanızı. Üç, dört, beş, …, kırk altı? Görüyorsunuz, sizin de tıpkı yukarıdaki planlayıcı grubun yaptığı gibi bir sistem kurmaya ihtiyacınız var. Sadece “bu yıl odamı toplu tutacağım” diyip bu kararınızı bir şekilde hatırlayacağınıza ve bir şekilde motivasyonunuzun yeterli olacağına güvenmeniz sizi (tekrar) hayalkırıklığına sürükleyecektir.

Buraya kadar motivasyonun yeterli olmadığından ve sistemler kurmamız gerektiğinden bahsettik. Sistemler kurarken bize yardımcı olacak oldukça değerli bir kuralımız var: “Alışkanlıklarınıza var olabilmeleri için zaman ve mekan verin”. Örneklemek gerekirse: “Her gün okuldan eve gelip odama ilk girdiğimde, masama oturmadan önce, gördüğüm dağınıklıkları toplayacağım.”. Burada, okuldan eve geldiğiniz belli bir zaman var (diyelim her gün 16:00-16:30 arası olsun). Aynı şekilde, mekanınız da belli: odanız. Bir başka örnek: “Pazartesi, Çarşamba ve Cumartesi günleri saat 5’te salondaki masada yarım saat İngilizce çalışacağım.”. Yine zaman için belirli bir gün ve saat belirlediniz. Mekan için ise o saatlerde kimsenin olmadığı salonu seçtiniz. Harikasınız!

Fakat mutlaka saatleri kullanmak zorunda değilsiniz. Bazı minik alışkanlıklar için “… olduğunda/ -düğümde” kalıbını kullanabilirsiniz. Örneğin; “merdiven gördüğümde asansöre binmek yerine merdivenleri çıkacağım.”, “100 liranın üzerinde bir ürün almak istediğimde, satın almadan önce en az 24 saat bekleyeceğim.”, “Telefon çaldığında cevaplamadan önce bir nefes alıp gülümseyeceğim.”.

Sizin bu yıl kazanmak istediğiniz alışkanlıklar neler? Bir sistem kurmaya var mısınız?