BİR TEDx KONUŞMASI: “CAN WE CHOOSE TO FALL OUT OF LOVE? – DESSA”

“Unutamadığımız eski partnerimizden soğumak mümkün mü?” konulu harika bir TEDx konuşmasını Türkçe’ye çevirip özetledim bugün sizler için. Hemen başlayalım!

DESSA, Doomtree adında bir hip-hop grubunun bir üyesi ve son iki yıldır eski erkek arkadaşını unutmaya çalışan bir kadın 💔. Bu süreçte yaşadığı ayrılık acısının yanı sıra utanç da hissediyor, ne yaparsa yapsın bir türlü “o”nu unutamadığı için.

Derken günün birinde Dr. Helen Fisher’ın meşhur TED konuşmasına denk geliyor. (Helen Fisher’ı da aşk yazı dizisiyle birlikte hepimiz yakından tanıdık artık diye düşünüyorum 😉) Böylece DESSA “Hmm, eğer beynimde aşkın yerini tespit edebilirsem belki ondan kurtulabilirim!” diyerek Twitter’da bir paylaşım yapıyor: “Herhangi bir fMRI laboratuvarına erişim izni olan biri var mı? Karşılığında viski ve sahne arkasına geçiş izni sağlayabilirim!”.

Böylece Minnesota Üniversitesi’nde görev yapan Dr. Cheryl Ullman ile tanışıyor ve tıpkı Fisher’ın çalışmasında olduğu gibi, DESSA laboratuvarda eski partneri ve eski partnerini andıran başka bir erkeğin fotoğraflarına bakarken fMRI ile beyin görüntüleri elde ediliyor. DESSA’nın “yalnızca” eski partnerinin fotoğraflarını görüntülediği durumda beyninde VTA, Anterior Cingulate Cortex ve Caudate bölgelerinde yüksek aktivasyona rastlanıyor. Sonuçlar, şu paylaşımı okumuş olanlar için hiç de şaşırtıcı olmasa gerek 😊

DESSA, elbette o laboratuvara giderken eski partnerini hala unutamadığını bildiğini, fakat bunun somut bir kanıtının önüne konulmuş olmasının onun için pek çok şeyi değiştirdiğini söylüyor:

“Evet biliyorum, her şey kafamın içinde olup bitiyordu, fakat artık tam olarak NEREDE olup bittiğini biliyordum.”.

Bu bilgiler ışığında ve eski partneri unutma projesi kapsamında DESSA bu kez bir Nöropsikolog olan Penijean Gracefire eşliğinde Neurofeedback yöntemine başvuruyor. Bilmeyenler için çok kabaca anlatmak gerekirse Neurofeedback, tıpkı bir kası eğitir gibi beyni eğitmek amacıyla kullanılan bir yöntem. Böylece beyin, yeterince esnek ve dirençli olup içinde bulunulan durumlar karşısında uygun yanıtlar verebiliyor.

Bunu tıpkı bir koşu bandında saatte 12 km hızla koşarken kalbimizin çılgınlar gibi atması, fakat gece yatağımızda uzanırken sakince çarpması gibi düşünebiliriz. Kalbimiz değişmiyor, fakat içinde bulunulan durum karşısında verdiği tepki değişiyor. Aynı şekilde, uzun süreli romantik bir ilişki içerisindeyken beynimizin ilgili merkezlerinin iş başında olmasını, fakat bu ilişkiden çıktığımızda aynı çılgın performansı göstermeye devam etmeyip sakinleşmesini istiyoruz.

Böylece DESSA’nın kafasına beyin dalgalarını tespit edebilecek minik elektrotlar takılıyor ve DESSA, eş zamanlı olarak karşısındaki ekranda kendi beyin dalgalarını (beta, alfa, teta, delta) ve beyninde hangi bölgelerin yüksek, düşük ve arzu edilen tam kararında aktivasyon gösterdiğini an be an izleyebiliyor. Ardından, Gracefire DESSA’ya ilk fMRI çalışması sonucunda tespit edilen meşhur 3 bölgeyi (VTA, Anterior Cingulate Cortex, Caudate) izole edebileceklerini söylüyor ve ekliyor “Herhangi bir şey yapmana veya spesifik bir şey düşünmene gerek yok. Yalnızca burada otur, uyanık kal ve ekranı izle. Öğrenme süreci sen bilincine varmadan (unconscious) gerçekleşecek.”. DESSA kendisine söyleneni yapıyor ve beyni ne zaman arzu edilen aktivasyonu gösterse DESSA kısa bir arp melodisi duyuyor.

DESSA bu bilincine varmadan öğrenme sürecini bisiklet sürmeyi öğrenmeye benzetiyor.

Bisiklet sürmeyi öğrenirken hangi spesifik kaslarımızı çalıştırmamız gerektiğini bilinçli olarak bilemeyiz fakat vücut bunu bir şekilde öğrenir. Aynı şekilde, Neurofeedback tekniği de beynimizin tıpkı bisiklet sürmeyi öğrenir gibi deneye deneye arzu edilen işlevselliğe ulaşmasını destekliyor.

DESSA Neurofeedback seanslarını tamamladıktan sonra soluğu tekrar Dr. Cheryl Ullman’ın fMRI laboratuvarında alıyor. Şimdi aklındaki sorular biraz daha farklı: “Neurofeedback işe yaradı mı? Önceki çalışma sonucu yüksek aktivasyon gösterdiğini tespit ettiğimiz üç bölgede bir değişim var mı?” Önceki çalışmayı birebir tekrar ediyorlar. DESSA yine eski partneri ve eski partnerine benzeyen bir başkasının fotoğraflarına bakarken fMRI ile beyin görüntüleri elde ediliyor.

Sonuçlar nasıl dersiniz? İlk çalışmanın sonucunda yüksek aktivasyonu tespit edilen üç bölge arzu edildiği gibi sakinleşmiş görünüyor 🙌 DESSA sonuçlar eline geçtikten sonra durup bir kendi içine dönmeye karar veriyor. İşte o zaman, eski partnerine karşı duyduğu saygı ve arkadaşça hisler gibi olumlu duyguların daha çok yüzeye çıkmış olduğunu, bununla birlikte “saplanıp kalma” gibi birtakım olumsuz duygularınsa artık orada olmadığını farkediyor.

Ne dersiniz, Dr. Daniel Amen’in meşhur “Beyninizi değiştirin, hayatınız değişsin” cümlesi anlatılanların harika bir özeti değil mi sizce de?