YAPILACAKLAR LİSTENDEKİ MADDELERİ BİR TÜRLÜ ZAMANINDA TAMAMLAYAMIYOR MUSUN?

Eğer bu soruya cevabınız evetse, literatürde Planlama Yanılgısı (Planning Fallacy) olarak bilinen oldukça yaygın bir zihinsel eğilimden muzdarip olabilirsiniz. Planlama yanılgısı, bir iş için ayırmamız gereken süreyi hesaplarken oldukça iyimser davranarak dikkatimizi tümüyle o işe odaklayabileceğimizi, hiçbir oyalayıcı uyaranla veya hiçbir aksilikle karşılaşmadan her şeyin tıkırında gideceğini varsayma eğilimimiz temelde. Haliyle herhangi bir işin gerçekte alacağı sürenin çok daha altında bir sürede tamamlanacağı yönünde bir inanç geliştiriyoruz.

Prof. Daniel Kahneman konuyu harika iki cümleyle özetliyor:

“Sıklıkla en iyi senaryoyu temsil eden planlar yapma ve bu planlara harfi harfine uyacağımızı varsayma eğilimindeyiz. İşlerin bu şekilde yürümediğini önceki deneyimlerimiz sonucunda çoktan öğrenmiş olmamız gerekse dahi.”

Sınavdan önceki son gece uykusuz kalarak tüm notlarını tekrar etmeye çalışan, teslim gününden önceki son gece sabah ışıklarını görene dek term paper yazan ve “Bir daha son güne bırakmayacağım!” deyip yine de tekrar ve tekrar son güne bırakmaktan vazgeçemeyen öğrencilere selam olsun 🙋🏽‍♀️ Bir günde uykusuz kalmadan tamamlayabileceğinizi sanmıştınız değil mi bunu ilk kez yaşadığınızda? Ama yine öğrenemediniz, bir sonraki sefer yine azımsadınız ayırmanız gereken süreyi ve kendinizi uykusuzluktan başınız ağrırken, pencerenizden doğan güneşin ilk ışıklarını izlerken buluverdiniz!

Gelin bu konuda hiç de yalnız olmadığınızı gözler önüne seren bir çalışmaya göz atalım.

Lisans eğitimlerinin son senesinde olan psikoloji öğrencilerinden tezlerini teslim edecekleri tarihi olabildiğince “gerçekçi” bir plan yaparak belirlemeleri isteniyor. Aynı öğrencilere bir de, “her şeyin olabilecek en kötü şekilde gittiği, tüm aksiliklerin onları bulduğu” en kötü senaryoyu hayal edip bu koşulda tezlerini ne zaman teslim edebilecekleri soruluyor. Sene sonunda öğrencilerin yalnızca %30’u tezlerini ilk belirledikleri “gerçekçi” tarihte teslim edebiliyor.

Çalışmanın sonuçları, ortalama bir öğrencinin tezini tamamlama süresinin 55 gün olduğunu ve bu sürenin öğrencilerin “gerçekçi” planları sonucunda belirledikleri tarihten ortalama 22 gün ve “en kötü senaryo” için belirledikleri tarihten ortalama 7 gün daha fazla olduğunu gözler önüne seriyor.

Peki planlama yanılgısına karşı bilimsel olarak test edilmiş etkili bir yöntem var mı? O da bir sonraki paylaşımın konusu olsun 😉

Kaynaklar:

Buehler R, Griffin D and Ross M (2002). Inside the planning fallacy: The causes and consequences of optimistic time predictions. In: T Gilovich, D Griffin, and D Kahneman (eds). Heuristics and biases. The psychology of intuitive judgment (pp.250-70). Cambridge University Press: Cambridge.
Kirkebøen, G. (2009). Decision behaviour: Improving expert judgement. In T. W. Williams, K. Samset & K. J. Sunnevåg (Eds.), Making essential choices with scant information: Front end decision making in major projects (s. 169-194). New York: Palgrave Macmillan.