AYLA VE YOGA: BİR DOĞRULAMA YANILGISI HİKAYESİ
Ayla bugün hayatında ilk kez bir yoga dersine katılacak. Biraz gergin. İlk kez giydiği yoga taytının içinde çok rahat hissetmiyor, bir yandan da pozları “doğru” gerçekleştiremeyeceğini/herkesin ona güleceğini düşünüp endişeleniyor.
Salonun arka tarafında bir köşe seçiyor kendisine. Matını sererken, kenarda birilerinin gülüştüğünü duyuyor. “Aman allahım, bana mı gülüyorlar yoksa? Taytım mı kötü gözüküyor acaba?” endişeli iç sesi yükseliveriyor zihninde. “Güvende hissetmiyorum.” diye fısıldıyor o ses yeniden.
Eğitmen, downward facing dog pozisyonuna geçmelerini söylerken Ayla’nın terleyen elleri matın üzerinde kayıyor ve ne olduğunu anlayamadan hoop düşüveriyor matının üzerine! Hızla başını kaldırıp birilerinin onu görüp görmediğini kontrol etmek istiyor. O da ne? Ön sıradaki, gülümsemesini saklamaya çalışıyor galiba. “Off, kesin farkettiler!”
Ayla yoga dersini “Kesin bana bakıyorlar çaktırmadan”, “Bana gülüyorlar”, “Bir tek benim yapamadığım aşikar” gibi sıkıntılı düşüncelerle sürdürüp, ders biter bitmez salondan ayrılıyor ve bir daha asla yoga yapmayacağına dair söz veriyor kendine.
Buradaki bilişsel yanlılığı yakalayabildiniz mi? Bingo, Doğrulama Yanılgısı!
Ayla’nın yoga dersinden önce zihninde yankılanan endişeli düşünceleri, çevreden gelen bilgiyi, halihazırda sahip olduğu inancı pekiştirecek yönde yorumlamasına ve çevrede bu inancı pekiştirmeye devam edebilecek bilgileri aramaya devam etmesine sebep oldu. Üstelik tam tersi yönde bir bilgiyi işaret edebilecek her şeyi yok sayarak (örn: Ayla’nın belki de oradaki varlığını bile fark etmemiş olan salondaki diğer tüm öğrenciler, kolaylıkla girebildiği tüm pozlar).
👉 Doğrulama Yanılgısı öyle bir şey ki, nötr bilgileri kendi potasında eritip sizin halihazırda sahip olduğunuz inançların kalıbına sokmayı başarıyor 👈.
2016’da Nature dergisinde yayımlanan ünlü bir araştırmada, katılımcılara politik inançlarına zıt düşecek kanıtlar gösterildiğinde, beyinde korku, tehlike ve acıyla ilişkilendirilen bölgelerde aktivasyonun arttığı gözlemlenmiş.
Gerçekten de, bildiklerimizin/inançlarımızın doğru olmayabileceğini düşünmekten bile hoşlanmıyoruz gibi gözüküyor.
Kaynak:
Kaplan, J., Gimbel, S., & Harris, S. (2016). Neural correlates of maintaining one’s political beliefs in the face of counterevidence. Scientific Reports, 6(1).